De cultuur van Roma-gemeenschappen en mobiele scholen
In de eerste jaren van deze eeuw werd de situatie van Roma in Griekenland zichtbaarder. Veel Roma hadden zich in verschillende delen van Griekenland gevestigd en hadden informele nederzettingen gebouwd aan de rand van steden en dorpen. Op zoek naar mogelijkheden om te overleven, richtten ze zich op de zwarte markt en startten ze informele bedrijven: schroothoop, metaaldistributie, autoverkoop, drugshankel en bedelarij. In de Roma-cultuur zijn meisjes voorbestemd om rond de leeftijd van 13 jaar een eigen gezin te stichten, wat leidt tot een slecht opleidingsniveau en verschillende prioriteiten in het leven. Jongens begeleiden hun vader vaak om geld te verdienen om hun gezin te onderhouden.
In 2009 startten we het eerste mobiele schoolproject in Griekenland met twee lokale organisaties: ARSIS, een sociale organisatie voor de ondersteuning van kinderen en jongeren, en PRAKSIS, een organisatie die het psychologisch en medisch welzijn van kwetsbare bevolkingsgroepen ondersteunt. In die tijd hadden de Roma een hoge prioriteit voor de Europese Commissie, wat leidde tot verschillende sociale projecten die steun boden aan Roma-gemeenschappen. ARSIS en PRAKSIS startten wekelijks activiteiten op met de mobiele school in Thessaloniki in de gemeenschappen Dendropotamos, Agia Sofia en later ook in het kamp van Peraia. Een van de doelstellingen van deze activiteiten was het overbruggen van de kloof tussen Roma-gemeenschappen en scholen en de samenleving.
Mensenhandel: winstgevender dan drugshankel
Toen Roemenië en Bulgarije in 2007 deel gingen uitmaken van de Europese Unie, kwam er ook een ander probleem naar voren: mensenhandel. Kinderen werden al van Albanië naar Griekenland gesmokkeld om daar te bedelen in de straten van de grotere steden. Na 2007 verschenen er steeds meer Bulgaarse kinderen in Thessaloniki, die dag en nacht servetten en bloemen verkochten in bars en tavernes. De handel in kinderen van Bulgarije naar Thessaloniki werd winstgevender dan de handel in drugs, met als gevolg een grote toename van kinderarbeid in Griekenland. Daarom begonnen de mobiele schoolteams in Thessaloniki zich ook te richten op de kinderen die in het stadscentrum werken en werkten ze samen met de kinderbeschermingseenheden van de gemeente om veel kinderen in veiligheid te brengen.
De Europese crisis in Griekenland
In 2011 werd Griekenland het hardst getroffen door de Europese economische crisis. Duizenden gezinnen zijn getroffen door de crisis. Veel winkels moesten sluiten, veel mensen raakten hun pensioen kwijt en konden hun ziektekostenverzekering niet meer betalen. PRAKSIS werd overweldigd door de vraag van Griekse burgers naar extra medische hulp. Onze collega-straatdocenten moesten vaak weken wachten op een salaris en moesten hun baan combineren met een nachtbaan in een restaurant om in hun levensonderhoud te voorzien.
Oorlogen en vluchtelingencrisis
Met de aanhoudende oorlogen in Afghanistan, Irak en Syrië begonnen meer mensen hun land te ontvluchten. Alleen al in Turkije en Libanon kwamen bijna 4 miljoen vluchtelingen aan, die in verschillende tijdelijke kampen werden geplaatst. Naarmate het aantal vluchtelingen toenam en de leefsituatie in de kampen verslechterde, besloten mensen verder te trekken en de zee over te steken tijdens een gevaarlijke reis naar Griekenland om een beter leven te vinden in Europa.
Ze kwamen in Griekenland aan in de hoop zo snel mogelijk naar Noord-Europa te verhuizen. Maar met de Dublin-overeenkomst kwamen velen van hen vast te zitten in Griekenland.
Nu de focus van Europa verschoof naar de vluchtelingencrisis, begonnen veel organisaties vluchtelingen te helpen op hun reis. ARSIS en PRAKSIS gebruikten de mobiele school in Idomeni, het grensgebied met Macedonië, om de kinderen daar niet-formele onderwijsactiviteiten te bieden om hun stress te verminderen en hun behoeften en dromen te verkennen.
Toen de Midden-Europese landen besloten hun grenzen te sluiten, verschenen er steeds meer vluchtelingen in de grotere steden Athene, Patras en Thessaloniki. In 2015 zijn we gestart een nieuw mobiel schoolproject in Athene, met een andere afdeling van onze partner ARSIS die onlangs zijn begonnen met hun werk met Afghaanse vluchtelingen op Victoria Square, maar de mobiele school nog steeds gebruikten om verschillende Roma-gemeenschappen in de stad aan te spreken.
In 2016 startte onze andere Griekse partner, PRAKSIS, een mobiele school in Patras. Sinds de grens gesloten is, komen veel vluchtelingen naar Patras, een havenstad, om te proberen hun reis voort te zetten. Vrachtwagens en boten vertrekken elke dag uit Patras, dus zoeken de vluchtelingen naar hun kans om Griekenland te ontvluchten door zich te verstoppen in die vrachtwagens en boten, in de hoop naar Italië te komen. Terwijl ze wachten, leven ze in zeer barre omstandigheden in verlaten fabrieken, vaak achtervolgd door de politie, op zoek naar steun van advocaten en maatschappelijk werkers van PRAKSIS.
Veel Syrische gezinnen krijgen een speciale beschermingsstatus in het kader van het European Relocation Programme. Helaas mislukt het verhuisprogramma, dat een jaar geleden op 18 maart werd gelanceerd. Nog steeds leven er 15.000 mensen in overvolle kampen op de eilanden. Sommigen van hen zijn ondergebracht in oude hotels aan de kust van Patras en er wordt beloofd dat ze via een legale verhuizing snel naar een ander Europees land kunnen verhuizen. UNHCR gaf PRAKSIS opdracht om de vluchtelingen in het hotel te steunen. Daarom begonnen ze kindvriendelijke ruimtes en brachten ze de mobiele school naar het hotel. Toch wachten sommige van deze gezinnen en kinderen al meer dan 4 maanden. Onlangs zijn alle 179 mensen die in het hotel woonden naar Athene gestuurd naar appartementen, waar ze opnieuw moesten wachten tot ze naar een ander land kunnen gaan. En zo gaat de tijd voorbij zonder dat mensen weten wat er daarna gaat gebeuren.
Vluchtelingenkampen in Noord-Griekenland
Ondertussen proberen de Griekse autoriteiten de Griekse eilanden te evacueren en vluchtelingen naar meer menselijke omstandigheden te verplaatsen in vluchtelingenkampen in het noorden van Griekenland. Op verschillende afgelegen plekken in de stad Thessaloniki zijn kampen gebouwd. ARSIS en PRAKSIS zijn essentiële partners geworden in verschillende vluchtelingenkampen en opvangcentra voor niet-begeleide minderjarigen.
De mobiele school van Thessaloniki heeft de laatste tijd veel gereisd, verschillende kampen bezocht op een afstand van meer dan 30 kilometer rond de stad en biedt educatieve en recreatieve activiteiten voor de kinderen en jongeren in de kampen. Hoewel er verschillende initiatieven zijn om te proberen kinderen te integreren in de naburige scholen, is er nog steeds veel weerstand. Aan de ene kant hebben vluchtelingen zelf hun vertrouwen in de samenleving verloren. Aan de andere kant zijn scholen op het platteland nog niet klaar om zoveel nieuwe kinderen uit verschillende landen te integreren.
Hoe zit het met de Roma-gemeenschappen?
Aan de andere kant, met de focus op vluchtelingen, wordt het voor Griekse organisaties steeds moeilijker om geld te vinden om met Roma-gemeenschappen te werken. Nu er veel geld naar vluchtelingen gaat, concurreren veel sociale organisaties nu om middelen om met vluchtelingen te werken, maar bijna alle financiering voor Roma is stopgezet. En ook op straat is er concurrentie. In de grotere steden strijden Roma en vluchtelingen nu om enkele van de informele en illegale markten, bronnen van creativiteit en overleving.
Gelukkig is dit niet overal het geval. In een kleinere stad in Noord-Griekenland, de stad Drama, hebben we begin dit jaar samen met de lokale organisatie Drama's Ladies Union een mobiele school opgericht die specifiek gericht is op de Roma-bevolking. Ongeveer 50 kinderen wonen in een Roma-gemeenschap in het stadscentrum, van wie de meerderheid niet naar school gaat.
Ook ARSIS en PRAKSIS proberen hun banden met Roma in Thessaloniki, Athene en Patras te behouden. En met reden. Met meer dan 200.000 Roma in Griekenland en minder dan 60% van de kinderen die naar school gaan, blijven investeringen in onderwijs voor kinderen een prioriteit.
En de toekomst?
Veel kinderen in Griekenland lopen kansen mis en leren op straat vaardigheden om te overleven. Nu zoveel kinderen basisonderwijs missen vanwege de situatie waarin ze leven, de reis die ze moeten maken en de grote veranderingen in de samenleving, is het nu nog belangrijker om ze hoop te geven, hen plekken te bieden waar ze zich veilig genoeg voelen om te dromen, hun vaardigheden te ontwikkelen en te geloven in het potentieel dat ze hebben.
„Als we geen plekken en omgevingen kunnen creëren waar een positieve identiteit kan worden gevormd, zullen kinderen het vertrouwen in de samenleving verliezen en op zoek gaan naar andere manieren om hun identiteit te vormen, waardoor ze het slachtoffer worden van criminalisering en radicalisering.”
Mobile School investeert in het creëren van positieve en veilige leerruimtes, waar kinderen kinderen kunnen zijn en al spelend hun dromen en talenten kunnen ontdekken. We hopen dat we onze activiteiten kunnen uitbreiden in Griekenland en in andere landen waar we projecten kunnen ondersteunen in hun werk, maar dat kunnen we niet alleen. In de afgelopen 8 jaar ben ik veel inspirerende mensen tegengekomen die de mobiele school naar de straat duwden en trokken, veel mensen die geloven in het potentieel en de glimlach van kinderen. Ik wil ze bedanken. We hopen dat onze activiteiten veel meer mensen kunnen inspireren om te investeren in tijd, een onvoorwaardelijke acceptatie en veel positiviteit voor kinderen. Als we dit bereiken, kan deze crisissituatie nog steeds veranderen in een kans om een betere toekomst op te bouwen.
Geïnteresseerd in meer informatie over Mobile School in andere landen of heb je een mobiele school nodig in je organisatie? Laat het ons weten!
